Blogs To tweet of niet? Of toch Mastodon?
20 december 2022

Twitter wordt al geruime tijd ingezet als nieuwsvoorziening binnen onderwijs en onderzoek. Door de overname door Elon Musk ligt het platform wel steeds vaker onder vuur. Het overstappen naar vervangers zoals Mastodon wordt volop besproken en ook aangemoedigd. Welke overwegingen spelen voor onderwijs en onderzoek een rol en welke keuzes maken onderwijs en onderzoek? In dit blog dagen we je om kritisch te zijn en te blijven op je middelenmix.

Wat verandert er door de overname?

Twitter is altijd een platform geweest met een open karakter en uitgesproken, vaak anonieme, meningen. De opzet is eenvoudig en de doorloopsnelheid van berichten is hoog. Twitter leent zich door deze opzet voor actualiteiten. Twitter is een mainstream en gereguleerd platform geworden. 

Met Elon Musk aan het roer zal Twitter meer gericht zijn op vrijheid van meningsuiting en meer ingericht voor echte mensen (en niet op bot-accounts). De nieuwe eigenaar spreekt de visie uit dat Twitter uit moet groeien naar de alles-app. Dat is een app waarmee je als gebruiker alles zou moeten kunnen doen, winkelen, gamen, maaltijden bestellen, bankzaken, naar voorbeeld van het Chinese WeChat. 

Onrust

Sinds het aantreden van Musk als CEO in oktober 2022 is er veel onrust op en rond het platform. Er komen betaalde vinkjes, of toch weer niet. Kritische journalisten wordt de mond gesnoerd en de gebruikers van Twitter mogen met een Twitter-poll bepalen of zij op Twitter actief mogen blijven of niet.  Europa stelt dat het platform moet blijven voldoen aan de EU regels, met name op het gebied van fake nieuws (en dus moderatie). 
Direct na aankondiging van de overname begint het internet het platform af te vallen en schieten de lijstjes met alternatieven als digitale paddenstoelen uit de grond. Een logische en voorspelbare reactie. Mastodon is het platform dat de meeste aandacht krijgt als ‘vervanger’ van Twitter.

Corporate communicatie

Bij veel onderwijs- en onderzoeksinstellingen zit Twitter in de middelenmix van corporate communicatie. Ze hebben daar door de jaren heen een groot aantal volgers verzameld. Daarnaast is er ook een grote groep wetenschappers die gebruikt maakt van Twitter als communicatiemiddel, voor zowel persoonlijke als wetenschappelijke communicatie. 

Het kiezen voor een alternatief voor Twitter is dan ook geen eenvoudige beslissing.

Wat doen andere instellingen?

We zien dat een aantal wetenschappers overweegt te stoppen met Twitter en over te stappen naar een ander platform. Ernst Schrama, een universitair hoofddocent van de TU Delft schreef een artikel waarom hij stopt met Twitter. In dat artikel roept hij de universiteit op om zijn voorbeeld te volgen. Diezelfde universiteit vraagt in een poll op LinkedIn (niet op Twitter) of de TU Delft actief moet worden op Mastodon. Met 785 votes is de uitslag nagenoeg onbeslist. Radboud University verwijst volgers in haar Twitter bio naar het Mastodon account waar ze, voorlopig, crossposts plaatsen van Twitter. Ook HvA heeft een account op Mastodon. 

Update 2 januari 2023: Radboud Universiteit draait het cross-posten om. De aandacht en basis is nu op vervanger Mastodon.

Doel-doelgroep-middel

De vraag of onderwijs en onderzoek wel of niet actief moet blijven op Twitter en wellicht op zoek moet naar alternatieven voor Twitter is niet eenvoudig te beantwoorden. Het begint vooral met een tegenvraag: wat is je communicatiestrategie? 

In de communicatiestrategie staat, als het goed is, een logische keuze voor een bepaald middel op basis van:

• Je communicatiedoelen
• Je communicatiedoelstellingen
• Je stakeholders (doelgroepen) 
• Je communicatieboodschappen

Je wil als instelling de online dialoog aan kunnen gaan met degene waarvan jij er belang bij hebt, op de middelen waar zij met jou in gesprek willen. Kort door de bocht: zijn waar je doelgroep is. 

Platformen veranderen constant, de groep gebruikers van elk van deze platformen ook. Er komen dagelijks platformen bij en er valt er ook regelmatig eentje af. Gebruikers bewegen van het ene naar het andere platform en baseren keuzes op wat mensen in hun bubbels doen, welke functionaliteiten op prijs worden gesteld en trends. Je moet dus heel regelmatig je middelenmix herijken. Bereik ik mijn stakeholders nog wel met deze boodschap op dit platform? Als het antwoord ‘nee’ is, is het tijd om ergens mee te stoppen en ergens anders mee te beginnen.  

Vooralsnog lijkt het er niet op dat Mastodon dé vervanger van Twitter is, de massa is er nog niet op aanwezig en de frequentie en kwantiteit van berichten is nog niet op hetzelfde niveau. De vraag is dus of je op Mastodon je doelgroepen gaat bereiken.  

Ethische overweging

Er is echter ook een ethisch aspect. In de strategie van jouw instelling vind je de normen en waarden terug waarmee de instelling zich wenst te profileren en associëren. Als die niet (meer) matchen met de uitgangspunten en profilering van een platform kun je er principieel voor kiezen om een platform uit je middelenmix te halen. 

Met een duidelijk statement kun je dan prima een overstap maken en een eventueel verlies aan volgers voor lief nemen. Wie durft?